همانطور که از معنای کلمه ای فیلتر مشخص می باشد، فیلتر هوا نیز مانعی می باشد که برای منع ورود بسیاری از ذرات و غبار به داخل شی و یا اشیایی استفاده می شود
فیلتر هوا جهت از بین بردن و مانع شدن از ورود ذرات معلق در هوا به کار می روند و بیشترین استفاده ی آن در صعنعت خودرو سازی و ماشین ها می باشد
بسیاری فیلتر های هوا از کاغذ یا اصطلاحا سلولز که با فیبر های مصنوعی ترکیب شده اند و تولید می شوند. فیلتر های هوا اکسید سیلیسیم و سایر ذرات و غبار و آلودگی ها را به خود جذب می کنند و این ذرات با مواد فیلتر ترکیب می شوند. نوعی فیلتر هوا ذرات آلوده ۵ تا۶ میکرونی و بزرگتر را جذب نموده و همچنین قادر است ۸۰ تا۹۰ درصد ذراتی که کوچکتر از ۲ میکرون هستند را جذب خود نماید. بعضی از بهترین فیلترهای هوا می توانند تمامی ذرات ۲ میکرونی و بزرگتر و اکثر ذرات ۱ میکرونی را در خود نگه دارند.
فیلتر هوا بایستی به حد کافی آلودگی ها را جذب کند. اما نباید زیاد مانع باشد تا جلوی هوا را زیاد بگیرد زیرا برای محترق شدن یک گالون سوخت در درون موتور ، ۱۰۰۰۰ الی ۱۲۰۰۰ گالن هوا از میان فیلتر هوا توسط موتور مکش می شود؛ این مقدار زیادی هوا است که ذرات فراوان موجود در آن جذب فیلتر می شوند ؛ به خصوص اگر خودرو در یک محیط آلوده یا جاده های خاکی حرکت کند.
اگر فیلتر هوا تعویض نشود ، تجمع ذرات آلوده سبب بسته شدن منافذ عبور هوا شده و جریان هوای عبوری از فیلتر محدود می گردد. راندمان فیلتر با جذب هرچه بیشتر ناخالصی ها بالاتر می رود. اما هنگامی که میزان آلودگی در درون فیلتر هوا از حد معمول فراتر رود ، عبور هوا از میان آن سخت و سخت تر خواهد شد.
در نتیجه موتور برای دریافت حجم هوای یکسان ، مکش شدیدتری انجام می دهد. تاثیر این امر بر واکنش دریچه گاز ، عملکرد موتور و مصرف اقتصادی سوخت قابل توجه است و حجم هوای ورودی به موتور افت می کند . پیامد دیگر گرفتگی فیلتر هوا می تواند بالا رفتن آلاینده منو اکسید کربن و یا عدم تائید خودرو در تست آلاینده های خروجی از اگزوز باشد.
برای اینکه بفهمیم یک فیلتر هوا واقعا چه کاری انجام می دهد ابتدا باید بدانیم که فیلتر های هوا عنصری حیاتی برای سیستم های موجود در خودرو است. به همین خاطر، بسیاری از افراد باید در مورد نقش ویژه فیلتر هوا و اینکه چرا باید آنرا به موقع تعویض کنیم، مطالبی را که در ذیل در مورد فیلتر هوا نگارش کرده ایم، مطالعه نمایید. روش خوبی برای درک چگونگی عملکرد فیلتر هوای اتومبیل ها، مقایسه آن با ماسک حساسیت است. مردم از این نوع ماسک ها بر روی بینی و دهانشان استفاده می کنند تا از ورود گرده گلها یا ذرات معلق دیگر به درون سیستم تنفسیشان به هنگام نفس کشیدن جلوگیری کنند. در نتیجه استفاده چنین ماسک هایی تنها هوای تمیز می تواند وارد بینی، نای و شش های آنها شود. احتمال اینکه هوای تمیز باعث بروز انواع آلرژی ها و بیماری هایی چون آسم شود، بسیار کم است. همچنین مردم به هنگام کار در اماکنی که احتمال وجود گردو غبار و سایر ذرات مضر در آنها زیاد است، از ماسک های ویزه گرد و غبار استفاده می کنند. اگرچه سیستم تنفسی بدن انسان از برخی قابلیت ها (همچون سرفه کردن، عطسه کردن و برخی فرایند های فیزیولوژیکی دیگر) برای تمیز نگه داشتن خود برخوردار است اما قرار گرفتن در معرض مقادیر بیش از حد مجاز به صورت مزمن می تواند سرانجام به آسیب هایی در سیستم تنفسی منجر شود که قابل ترمیم نباشند. در موتور اتومبیل ها سیستم های خود تمیز کننده ای مانند آنچه در بدن انسان وجود دارد، تعبیه نشده اند. درصورت کارکرد موتور بدون فیلتر هوا، خیلی زود فضای موتور پر از مواد مزاحمی چون حشرات، برگ ها و خرده آشغال های دیگر می شود. به علاوه، تمام تمام مواد شیمیایی مضر، مشابه ذراتی که به شش های انسان آسیب وارد می کنند نیز وارد موتور خواهند شد. بدین ترتیب مجاری موتور مسدود شده و قادر به کار نخواهند بود که برای تمیز کردن آن نیز باید هزینه های بسیار بالایی پرداخت شود. به علاوه این مطلب که پس از مدتی راندمان موتور کاهش می یابد نیز به راحتی قابل درک است
